Kiedy inwestorzy słyszą hasło „dywersyfikacja”, zazwyczaj myślą o łączeniu różnych klas aktywów, sektorów czy regionów geograficznych. Często jednak pomijają jeden z mniej oczywistych, a zarazem bardzo istotnych wymiarów budowania portfela – czas. Tak, pora roku może mieć znaczenie, ponieważ korelacje pomiędzy aktywami nie są zjawiskiem stałym. Zmieniają się w zależności od warunków makroekonomicznych, sentymentu rynkowego, a także sezonowości. Sezonowość to powtarzalność zjawisk w określonych okresach roku. Może wynikać z cykli konsumenckich (np. większe zakupy przed świętami), cykli produkcyjnych (np. zbiory w rolnictwie), jak i instytucjonalnych zachowań (np. końcówka roku budżetowego). Co ciekawe, te czynniki mają realny wpływ na rynki finansowe, a zatem również na korelacje pomiędzy aktywami. Oznacza to, że to, co działa jako skuteczna forma dywersyfikacji w marcu, może zupełnie zawieść w październiku.
Jak działa sezonowość korelacji?
Wyobraź sobie, że tworzysz portfel z akcji spółek technologicznych i surowców. Przez większą część roku aktywa te mogą poruszać się niezależnie od siebie – czasami nawet w przeciwnych kierunkach. Jednak w okresie końca roku (listopad–grudzień), kiedy następuje „rajd świętego Mikołaja”, kapitał instytucjonalny płynie szeroko na rynek. W efekcie rośnie korelacja pomiędzy niemal wszystkimi aktywami, w tym między tymi, które wcześniej poruszały się przeciwnie. Podobnie sytuacja wygląda w pierwszym kwartale, kiedy fundusze dokonują „rebalansowania” swoich portfeli po podsumowaniu poprzedniego roku. W takich chwilach można zaobserwować niespodziewane zbieżności w zachowaniu aktywów, które wcześniej skutecznie się uzupełniały.
Przykłady korelacji sezonowych
1. Akcje a obligacje
Na ogół akcje i obligacje są traktowane jako aktywa o odwrotnej korelacji – gdy jedne rosną, drugie spadają. Jednak w IV kwartale, kiedy inwestorzy liczą na dobre zakończenie roku, oba segmenty mogą rosnąć jednocześnie, szczególnie gdy stopy procentowe są stabilne. Wtedy korelacja może wzrosnąć nawet powyżej 0,6.
2. Złoto a indeksy giełdowe
W czasie napięć geopolitycznych lub rosnącej inflacji złoto często zyskuje, gdy akcje tracą. Jednak w spokojnych okresach – zwłaszcza wakacyjnych – złoto i indeksy giełdowe mogą przez chwilę iść w tym samym kierunku, co redukuje efektywność ich połączenia w portfelu.
3. Surowce sezonowe (np. ropa, gaz ziemny)
Ceny surowców są naturalnie powiązane z sezonami – np. gaz ziemny drożeje zimą, a ropa latem. Zależności te mogą powodować, że korelacje z innymi aktywami stają się tymczasowo nieprzewidywalne, zwłaszcza jeśli wystąpią anomalie pogodowe.
Sezonowa dywersyfikacja – mit czy przewaga?
Tradycyjne podejście do budowy portfela zakłada statyczne korelacje. To znaczy: jeśli historycznie dane aktywa miały niską współzależność, można zakładać, że nadal tak będzie. Ale praktyka pokazuje, że korelacje bywają zmienne i zależą od pór roku, nastrojów inwestorów oraz wydarzeń zewnętrznych. Dlatego coraz więcej zarządzających portfelami wprowadza tzw. dynamiczne modele korelacyjne, które zmieniają skład portfela w zależności od fazy roku.
To podejście nie jest jeszcze szeroko stosowane wśród inwestorów indywidualnych – głównie dlatego, że wymaga dużej ilości danych, doświadczenia oraz narzędzi analitycznych. Ale świadomość, że korelacje się zmieniają sezonowo, może pomóc uniknąć nieprzyjemnych niespodzianek – na przykład sytuacji, w której rzekomo dobrze zdywersyfikowany portfel traci na wszystkich frontach jednocześnie.
Jak analizować sezonowość w korelacjach?
- Obserwuj kalendarz rynkowy – sprawdzaj, kiedy historycznie pojawiały się wzrosty/spadki korelacji.
- Śledź rotację sektorową – niektóre sektory zachowują się lepiej w określonych porach roku (np. zdrowie w I kwartale, technologia w IV kwartale).
- Używaj wskaźników rolling correlation (toczącej korelacji) – pokazują, jak zmieniała się zależność między aktywami w czasie.
- Zwracaj uwagę na politykę monetarną i fiskalną – ich cykle również mogą mieć sezonowy charakter.
- Nie buduj portfela „na zawsze” – dopuszczaj drobne zmiany w proporcjach aktywów w zależności od sezonu, ale bez przesady.
Gdy rozważasz korelacje sezonowe i chcesz zbudować portfel odporny na cykliczne zmiany, warto sięgnąć po sprawdzone źródło informacji, które uwzględnia aktualny kontekst rynkowy i makroekonomiczny.
Inwestorze, zachowaj czujność
Sezonowość korelacji nie oznacza, że dywersyfikacja przestaje działać. Raczej przypomina, że nie jest to proces jednorazowy. Warto regularnie przeglądać portfel, badać bieżące dane rynkowe i konfrontować je z tym, co działo się w podobnym okresie w poprzednich latach. Jeśli zauważysz, że korelacje między Twoimi aktywami rosną w sposób niepokojący, być może warto dodać coś niestandardowego – np. gotówkę, metale przemysłowe lub inwestycje alternatywne.
Wielu inwestorów pomija ten aspekt analizy, choć może on znacząco wpłynąć na efektywność dywersyfikacji. Dlatego – zanim nazwiesz swój portfel dobrze zrównoważonym – upewnij się, że potrafi on przetrwać również sezonową zbieżność aktywów. Dane historyczne nie są gwarancją przyszłych wyników, ale dobrze zrozumiana sezonowość potrafi być bezcennym narzędziem w planowaniu alokacji aktywów. W tym kontekście warto spojrzeć szerzej i – zamiast ufać statycznym wskaźnikom – poszukać źródeł, które prezentują dane dynamiczne i uaktualniane.